Değerli Aydın Kritik okurları; hepinize merhaba. Bundan sonra her hafta sizlerle bu köşede buluşup iş güvenliğinden dezenfeksiyona, sivrisineklerden hamamböceklerine farklı alanlarda merak edilen, bilinmeyen ya da yanlış bilinen birçok konuyu ele alacağız.
Bilindiği gibi dünyayı uzun zamandır tehdidi alında bulunduran Koronavirüs ailesinde yer alan Covid -19 virüsü, 11 Mart 2020 tarihinden beri ülkemizde de birçok vaka ve ölüme sebebiyet verdi. Covid – 19 ile birlikte hijyen ve temizlik kelimeleri ön plana çıktı. Bununla birlikte aslında daha önce duyduğumuz ama pek çoğumuzun kelime anlamını bilmediği hatta telaffuzunda bile zorlandığı bir kelime sık sık kullanılmaya başlandı: Dezenfeksiyon.
Dezenfeksiyon nedir?
Dezenfeksiyonu anlamak için önce sterilizasyonu anlamak gerekir. Sterilizasyon basitçe tüm canlı organizmaların tam olarak uzaklaştırılması ya da öldürülmesi işlemidir. Yani ortamda tek bir canlı organizmanın dahi olmaması durumudur. Dezenfeksiyon ise mikroorganizmaların sterilizasyon seviyesine ulaşamayacak ölçüde ortadan kaldırılması işlemidir. Buradaki asıl amaç patojen yani hastalık yapıcı mikroorganizmaları hastalık yapamayacak düzeye indirmektedir. Diğer bir ifade ile patojen mikroorganizmaları elimine etmektir. Tabi bazı durumlarda sporlu dediğimiz yani kendini dış tehditlere kaşı korumaya alan bakteriler etkilenmeyebilir.
Dezenfeksiyon işlemi cansız ortamlarda, eşya ve aletler üzerinde uygulanan bir işlemdir. Dolayısıyla ‘ellerimizi dezenfekte ettik’ tabiri doğru bir tabir değildir. Cilt ve canlı dokular üzerindeki mikroorganizma öldürme ya da uzaklaştırma işlemine “Antisepsi” denir. Yani mikrop öldürücü kimyasal maddeleri cansız ortamda kullanıyorsak dezenfektan, canlı üzerinde kullanıyorsak antiseptik denir.
Dezenfeksiyon İşlemi Nasıl Yapılmalıdır?
Dezenfektanların tek başlarına etkileri yüksek değildir. Yüzey dezenfeksiyonunda yüzey önce organik kir ve artıklardan sabunlu (deterjanlı) su yolu ile temizlenmelidir. Organik kir ve artıklar dezenfektan veya steril ajanların etkinliğini engellediğinden yeterli temizlik yapılmadan yapılacak dezenfeksiyon işlemi istenilen sonucu sağlayamaz. Dezenfeksiyon tek düze yapılmaz. Çünkü dezenfeksiyonu etkileyen faktörler vardır. Mikroorganizmaların tipi, sayısı, doğal direnci, lokalizasyonu, dezenfektanın gücü, yoğunluğu, temas süresi, ortamın fiziko-kimyasal özellikleri, biyofilm varlığı, malzeme ve yüzeylerin özelliği gibi. Ve tüm bu engeller dezenfektanın etkinliğini azaltır. Bu yüzden önce mekanik temizlik yapmak (sabunlu su gibi) bu engelleri ortadan kaldıracaktır.
Antiseptik Olarak Alkol Kullanımı
Alkoller mikroplara hızlı etkili (sporlular hariç) ve geniş spektrumlu bileşiklerdir. Çeşitli yüzdelerde olup en etkili olanı yüzde 70-80’lik alkollerdir. Yüzde 50’nin altına düşüklerinde aktiviteleri büyük ölçüde azalmaktadır. Yüzde 95’liklerde ise daha hızlı buharlaşma olacağından temas süresi azalmaktadır. Alkollerin etki mantığı proteinleri pıhtılaştırmak ve lipidleri (yağ) eritmektir. Virüslerin özelikle de koronavirüslerin bağ yapısı lipitlerden oluştuğundan kolonyanın önemi bu noktada ortaya çıkmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki alkol bazlı antiseptiklerin kullanımı ciltte tahriş ve kuruluğa sebep olmaktadır ve kirli ortamda etkisizdirler. Dolayısıyla ellerimizi sabunla yıkamak en önemlisidir. Sonrasında eller alkol bazlı antiseptiklerden geçirilebilir. Ancak ellerimizi yıkayamayacak durumda kaldığımız zamanlarda el antiseptiklerini kullanmak durumundayız. Yine de ilk fırsatta ellerimizi mutlaka sabunlu su ile yıkamalıyız. Sağlıklı ve güvenli günler geçirmeniz dileğiyle…
