Çocuklarda Eleştirel Düşünme Becerisinin Gelişimi
İnsanlar, doğdukları çevrede doğdukları andan itibaren birtakım alışkanlıklar geliştirmeye başlar. Yeme stilimiz, uyku düzenimiz bu alışkanlıklardan bazılarıdır. Bu alışkanlıklardan biri de düşünme becerilerimizdir.
Düşünme, bizi diğer canlılardan ayıran en temel ve en önemli özelliklerimizden biri. Düşünme becerileri ile bireyler olay veya durumları iyi analiz edebilir, doğruluğu veya yanlışlığı hakkında kararlar alabilir, görünenin arkasındaki nedenleri tahmin edebilir ve hipotezler kurabilir aynı zamanda düşünme becerileri bireylerin problem çözme becerilerine de önemli katkılar sağlar. Birçok düşünme becerisi ve türünün olduğunu biliyoruz fakat biz bu hafta sizlerle eleştirel düşünme becerileri hakkında konuşacağız.
Kısaca bir tanım yapmamız gerekirse eleştirel düşünme becerisi; “Sorular sorma, yanıtlar alma ve bu yanıtlar üzerinde daha çok soru sorma’’ olarak tanımlanabilir. Uzmanların görüşüne göre eleştirel düşünme yaşamın ilk yıllarından itibaren gelişen, uygun çevre ve koşullar ile daha da geliştirilebilecek bir beceridir. Eleştirel düşünme becerisinin geliştiği bir çocuk dünyaya bambaşka gözlüklerle bakar. Eleştirel düşünme becerisinin geliştiği çocuklar dünyaya sorgulayan gözlerle bakabilir, siyah-beyaz düşünme tarzından uzaklaşarak ara renkleri de görebilir, durumların analizini yapabilirler. Aynı zamanda eleştirel düşünme becerilerinin gelişimi çocuklarda hayal gücünün gelişimine, problem çözme becerilerine ve kendini ifade etme becerilerinin gelişimine de önemli katkılar sağlar.
Son yıllarda önemi daha çok anlaşılan eleştirel düşünme becerilerinin gelişimine yönelik eğitim sisteminde yapılan birtakım yenilikler mevut. Peki ebeveynlerin yapabilecekleri neler var? Sizler neler yapabilirsiniz?
- İlk kural, onlarla rahat, neşeli ve pozitif bir atmosferde öğrenme etkinlikleri yapmaktır. Eğer kendimizi İyi hissetmiyorsak ya öğrenme etkinliğine ara vermeli ya da hiç başlamadan bir başka güne ertelemeliyiz. Çünkü negatif duygular bellekte daha çabuk yer etmekte ve daha derin izler bırakmaktadır
- Çocuklarımızla düşünme becerilerini geliştirmek için hangi faaliyeti seçtiğimiz önemlidir. Bu faaliyet çocuğumuzun gelişim dönemine uygun olmalıdır. Çocuğumuzun yaşının ve gelişim döneminin çok üstünde olan bir faaliyeti yapmaya çalışmamız başarısızlıkla sonuçlanacaktır.
- Başarısızlıklarda öğretici, başarılarda ise teşvik edici olun.
- Düşündürücü sorular sorun ve bekleyin. Çocuklar yavaş düşünürler, onların düşünme sürecinde araya girmeyin bekleyin. Sabırlı olun Daha büyük çocuklar için, eleştirel düşünme soruları sorun. Bu tür bulmaca veya eğlenceli oyunların olduğu yayınlar alın. Siz sabırla davranırsanız onlar da sabretmeyi öğrenirler. Sonuca değil problem çözümü sürecine odaklanmaları konusunda ikaz edin.
- Çocuğunuzun gündeme getirdiği sorulara otomatik olarak hemen cevap vermek yerine, karşı sorular sorarak eleştirel düşünmesine yardım edin. “Bu konuda sen ne düşünüyorsun?” “Hangi fikirlerin var?” “Burada ne olabileceğini tahmin ediyorsun?“ Bazen de onların verdiği yanıtlara saygı gösterin. “Yanlış!” deyip de kestirip atmayın. Bunun yerine şöyle yaklaşın: “Bu ilginç. Neden böyle düşündüğünü söyle.“ “Bunun hakkındaki düşüncelerini duymak istiyorum“ gibi ifadeler kullanın.
- Çocukların eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesine yardımcı olmak için çocuğunuza “Bunu yaparsak ne ile karşılaşabilirsin?” ya da “Bundan sonra ne olacağını düşünüyorsun? Haydi tahmin edelim.” gibi hipotez geliştirmelerine, öngörüde bulunmalarına destek sağlayabilirsiniz.
- Çocuklarda eleştirel düşünme becerisini geliştirmek için son bir adım ise, çocukların farklı düşünmelerini sağlayarak, onların yaratıcı problem çözme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmaktır. “Başka hangi fikirleri deneyebiliriz?” gibi sorular sorun. Ya da “Mümkün olan bütün çözümleri düşünelim mi?” diyerek çocuğunuzu seçenekler üretmeye teşvik edin.
Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!
KAYNAKÇA: Yaralı, T. K. (2019). Gelişimsel açıdan eleştirel düşünme ve çocuklarda eleştirel düşünmenin geliştirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 454-479.
Çarkıt, C. (2020). Çocuklarda eleştirel düşünme becerisinin geliştirilmesinin önemi.
https://www.muthispsikoloji.com/cocuklar-elestirel-dusunme-becerisini-nasil-kazanir/
https://www.kisiselgelisim.com/cocuklarda-elestirel-dusunme-uygulamalari/
https://egezegen.com/egitim/cocuklarda-elestirel-dusunme-becerisi/
Facebook Yorum
Yorum Yazın